Kripto paraların çöküşü neyi işaret ediyor?

Son bir iki haftada yaşananlar kripto para piyasasının üzerine kabus gibi çöktü. Anlık yüzde 30’lara varan kayıplar yatırımcıda soğuk duş etkisi bıraktı.

Akıllarda da tek bir soru parladı: Kripto Para masalı sona mı erdi?

***

Birazdan söyleyeceklerimin yatırım tavsiyesi içermeyeceği ve kripto para gibi varlıkların aşırı volatilite nedeniyle riski yatırım araçları olduğu gerçeğini unutmamak gerekir.

Kripto paralar aslında blockchain teknolojisinin ikinci ayağı olarak karşımıza çıktı. Akabinde de NFT ve Metaverse kavramları ile tanıştık.

Kronolojiye bakınca, blockchain ağı oluşturdu, kripto para popülerleştirdi, NFT ağda değiştirilemez varlık oluşturdu, Metaverse ağda oluşturulan değiştirilemez varlıkların el değiştirdiği bir 3 boyutlu alan oldu.

Peki Satoshi Nakamoto’nun 2008’de yayınladığı Whitepaper bu günleri öngörmüş müydü?

Hiç sanmıyorum…

***

Kripto paranın geçmişini, Bitcoin ve Ethereum ağının kuruluşunu akabine gelişen diğer blokzincir teknolojilerine baktığımızda hep sancılı süreçler oluştu.

‘Coin’ işi evet bir yere kadar normaldi ama ‘Token’ kavramının sunduğu kolaylıklar insanlarca kötüye kullanılınca dolandırıcılık vakaları çoğaldı.

‘Erdal Bakkal’, ‘Squid Game’ gibi örneklerini fazlaca göreceğimiz popüler TV programlarının sahte tokenleri bu dolandırıcılıklarda kullanıldı.

En çok da Elon Musk’ın fake hesapları can yaktı.

***

Bugün 2023 yılının ilk yarısı ile CoinmarkatCap üzerinde listeli 10 bin 420 kripto para var. Bu rakam 2021 senesinde 5 bin dolayındaydı.

Ayrıca CoinmarketCap sisteminde olmayan ama piyasada dolandırıcılık amacıyla kullanılan fake bir o kadar daha kripto para olduğunu biliyoruz.

Bu sistem 2022 yılına kadar güzel bir biçimde işledi. Ama 2022 itibarıyla birim sayısında yaşanan artışa LUNA ve FTX olayları eklenince işler karıştı. Marketin toplam değeri bir anda çakıldı.

Global ekonomideki resesyon da artan para maliyeti nedeniyle faiz gibi daha güvenli kaynaklara aktarıldı.

Bütün bunlar yaşanırken herkesin aklında tek bir soru vardı:

Binance’ın başına bir şey gelirse Kripto para ekosistemi nasıl hasar alır?

İşte bu sorunun kısmi cevabını yakın zamanda aldık.

1 trilyon dolar değerindeki market hacmini korusa da bizim büyük diye bildiğimiz birçok karipto para birimi yüzde 30’a yakın kayıp yaşadı.

Neden?

SEC (Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu), Binance ve kurucusu CZ’ye (Changpeng Zhao) menkul kıymet yasasını ihlal etmekten dava açtı.

Dünya’da regüle edilemeyen ve arka kapısı çok fazla olan bir piyasada en büyük oyuncu toplam pazarın yüzde 55’ine hakim olan Binance hakkında açılan bu dava sadece haber aşamasında bomba etkisi yaptı.

Karar aşaması çok daha sansasyonel olacak. Çünkü çıkacak karar olumsuz olursa kripto piyasasının alacağı yarayı kimse tahmin bile edemez. Ama karar olumlu olursa yeni ATH’leri konuşuyor olacağız.

***

Bugün yatırımının tamamını kriptoda tutan kimse kalmadı diye genelleme yapmak mümkün. Paranın artan maliyeti sebebiyle bir kısmını kriptoda kalırken kalanı yüksek getiriler sunan yerel borsa ve vadeli mevduatlara yöneldi.

Bu gerçeğin farkına varmadan kripto paraların geleceğini konuşmak da çok doğru değil.

Market değeri uzun süredir 1 Trilyon dolarda olan bir piyasada her geçen gün yeni oyucu çıkarken likidite girişi olmuyorsa birinin payı başkasına kayıyor demektir. Bu da yükselişlerin önündeki en büyük etken.

Piyasaya dışarıdan para girişi ile birlikte güven sağlamadıkça artık boğa sezonunu konuşmak ne yazık ki imkansız.

ABD Merkez Bankası FED’in faiz artırımını durdurup, SEC davalarından kripto lehine kararlar çıkmaya başlayana kadar piyasaya yüksek hacimli giriş bekleyemeyiz.

Ama bu iki bileşen olur hele FED faizi düşürmeye başlarsa işte o zaman ayıyı bırakıp boğa sezonuna geçeriz.

***

Binance’ın mevcuttaki rolü kripto paraların ve kripto borsalarının devamı için çok önemli. Ama bir son değil, bir eksiğin görülme vesilesi.

Bu saatten sonra devletlerin yasal regülasyonları sadece vergi üzerinden değil, listelenme üzerinden de tartışmaya açması gerektiğinin kanıtı.

Her isteyen borsa açıp istediği coin ya da token’i listeleyememeli. Bunun için yasal bazı şartları da zorunlu tutması gerekli.

Binance’ın SAFU fonu gibi fonların borsalarca bağlı oldukları hükümete ait cüzdanlarda stabilcoin cinsi ile saklanması zorunlu olmalı mesela.

Token ekosistemi ile Coin ekosistemi ayrılmalı. Piyasadaki varlık cinsi sayısı belirli şartları sağlayabilen 5 bin adedin üzerine çıkmamalı ki biz stabil ve rasyonel bir piyasadan bahsedebilelim. Sadece borsaları değil varlıkların yaratıcılarını da regüle edelim.

****

Elektrik ve internetten sonra insanlığın en büyük icadı olan blockchain bu hızla gelişirken Kripto Paraların sonu geldi diyemeyiz. Ama bir elemenin başladığını söyleyebiliriz. Bu sürece dayanamayan nice yaratıcılar tası tarağı toplayıp gidecek.

Sonra yine Satoshi’nin ilk metinde anlattığı gibi tamamen bağımsız ve limitli olan menkul değerler ödeme araçları ile hayatımıza girecek.

Çağ dijitalleşip herkes banka hesapları ile işini hallederken, Devletler kendi kripto varlıklarını yaratmak için çalışırken yakın gelecek regüle edilmiş yeni yapılar ile kurulacak.

Henüz doğma aşamasındaki bir teknoloji ile devletlerin savaşması gayet normal. Onlar da buna alışacak.

Ama bir doğal seleksiyon yaşanıp, bazı borsa ve kripto paralar tarih sahnesinde kaybolacak….