102 yıl önce bugün imzalandı: Mudanya Mütarekesi’nin önemi nedir?

Türk ordusu, Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi ile Yunan kuvvetlerini büyük bir yenilgiye uğrattı. Bu zaferler, Yunan ordusunun geri çekilmesine ve Ege Bölgesi’nin işgalden kurtarılmasına yol açtı. Savaşın fiilen sona erdiği bu noktada tarafların, yeni bir savaş olmadan diplomatik çözüm arayışına girmesi kaçınılmaz hale geldi ve Mudanya Mütarekesi imzalandı.

MÜTTEFİKLER BOĞAZLAR’IN KONUMUNU KORUMAK İSTEDİ 

İngiltere, Fransa ve İtalya gibi müttefik devletler, bölgede yeni bir çatışma istemiyordu. Yunanistan’ın yenilgisi sonrasında Türk ordusunun İstanbul ve Boğazlar üzerindeki olası bir ilerleyişi, bölgesel dengeleri sarsabilirdi. Bu nedenle, müttefikler bir ateşkes imzalanmasını ve Türk-Yunan savaşının sona erdirilmesini istiyordu. Özellikle İngiltere, Boğazlar’ın uluslararası statüsünün korunmasını hedefliyordu.

Türk ordusunun zaferiyle birlikte savaşın Anadolu’da sona ermesine rağmen, Yunanistan’ın Trakya ve Boğazlar bölgesindeki varlığı, potansiyel bir çatışma riski doğuruyordu. Türkiye’nin, barış görüşmeleri yoluyla Trakya’yı diplomatik olarak geri alması, yeni bir askeri çatışmanın önlenmesi için en makul seçenek olarak görüldü.

SAVAŞIN ASKERİ SAFHASI SONA ERDİ 

11 Ekim 1922 tarihinde Bursa’nın Mudanya ilçesinde tarafların masaya oturmasıyla birlikte Türk Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhasını resmen sona erdi.

Mütareke görüşmelerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) İsmet İnönü temsil etti.

İngiltere, Fransa ve İtalya’nın temsilcileri müttefik devletler adına görüşmelere katıldı. Yunanistan ise doğrudan katılmadı, müttefikler aracılığıyla temsil edildi.

MUDANYA MÜTAREKESİ’NİN ÖNEMİ 

Mudanya’da Türk tarafını temsil eden İsmet İnönü, Mudanya Mütarekesi’nin önemini “Mudanya Mütarekesi‘nin en önemli özelliği tek kurşun atılmadan büyük bir toprak parçası Trakya’nın bize teslim edilmesi ve boğazlar bölgesinin bizim yönetimimize terk edilmiş olmasıdır. Son birkaç asırlık tarihimizde tek kurşun atılmadan kazandığımız tek zaferdir…” sözleriyle açıklayacaktı.

“Silahlara Veda” romanının yazarı Hemingway, 23 Ekim 1922’de “The Toronto Daily Star” gazetesine çıkan yazısında, yakından izlediği işgal altındaki İstanbul sokaklarını gazeteci kimliğiyle anlatırken, aynı günlere rastlayan bir başka silah bırakışı, Mudanya Mütarekesi’nde yaşanan diplomatik savaşı da ayrıntılı olarak yazmıştı:

“Mudanya, Marmara kıyısında sıcak, toz toprak içinde, eciş bücüş yollarıyla, evleri ahşap, sivrisinek yuvası ikinci sınıf bir kıyı kasabası. İsmet Paşa’yla görüşecek müttefik generallerini taşıyan İngiliz sancak gemisi Iron Duke’ın külrengi, öldürücü kulelerine karşın, Batılılar buraya barış dilenmeye geliyorlardı; yoksa barış istemeye ya da barış koşullarını dikte ettirmeye değil!”

Kurtuluş Savaşı’nın Sonlanması:

Mudanya Mütarekesi, Türk Kurtuluş Savaşı’nın askeri başarılarını diplomatik olarak pekiştiren bir adım oldu. Sakarya ve Dumlupınar zaferleri sonrası Yunan kuvvetlerinin geri çekilmesiyle birlikte, savaş fiilen sona ermişti, ancak bu mütareke ile resmi bir ateşkes sağlanmıştır.

Yunan Kuvvetlerinin Trakya’dan Çekilmesi:

Mütareke ile Yunan kuvvetleri Doğu Trakya’dan çekilmeyi kabul etmiş, bölge Türkiye’ye devredilmiştir. Bu, Misak-ı Milli sınırlarına bir adım daha yaklaşılması anlamına gelmiştir.

İstanbul ve Boğazların Durumu:

İstanbul ve Boğazlar, Mütareke sonrasında Türk yönetimine devredilmemiş olsa da, müttefik güçlerin işgalinin sona erdirileceği yönünde bir işaret olarak görülmüştür. Bu, Türkiye’nin başkenti olan İstanbul’un yakın zamanda işgalden kurtulacağına dair umutları güçlendirmiştir.

Lozan Antlaşması’na Zemin Hazırlaması:

Mudanya Mütarekesi, Lozan Barış Konferansı’nın toplanmasına giden yolu açmıştır. Lozan’da yapılacak olan barış görüşmeleri, Türkiye’nin uluslararası alanda tam bağımsızlığının kabul edilmesi için önemli bir adım olmuştur.

Türkiye’nin Diplomatik Zaferi:

Mütareke, Türkiye’nin diplomatik alandaki başarısını da göstermiştir. Özellikle İsmet İnönü’nün müzakerelerdeki kararlı tutumu, Türk ordusunun askeri zaferlerinin diplomatik alana taşınmasına yardımcı olmuştur.

Mudanya Mütarekesi, Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinin askeri zaferden diplomatik başarıya taşındığı kritik bir dönüm noktasıdır ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinin önemli adımlarından biri olarak kabul edilir.

MUDANYA MÜTAREKE EVİ’NİN TARİHİ

Bursa’nın Mudanya ilçesinde, sahil yolu üzerinde yer alan ev, 19. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir.  Rus asıllı tüccar Aleksandr Ganyanof’a ait olan bu ev, daha sonra Mudanyalı iş insanı Hayri İpar tarafından satın alınarak onarılmış ve müze olarak 1937 yılında hizmete açılmıştır.

Bodrum ve çatı katının dışında iki katlı olan ahşap evin birinci katında, mütarekenin (ateşkes antlaşmasının) imzalandığı salon ve İsmet Paşa’nın çalışma odası yer almaktadır. İkinci katta ise TBMM Hükümeti adına görüşmelere katılan İsmet Paşa ve Asım Gündüz Paşa ile yaverlerinin yatak odaları bulunmaktadır.

Mütareke döneminin eşyalarının korunduğu müzede ayrıca o döneme ait fotoğraflar ve belgeler de sergilenmektedir.

Haber Merkezi